‘Digitalisering in de zorg’, dat was het thema van het ZorgDomein event begin oktober. Helpt de digitale transitie echt om de zorg veiliger, efficiënter en menselijker te maken? Als iemand daar een zinnig antwoord op kan geven dan is het Marcel Levi. Voorzitter van de NWO, voormalig bestuurder van ziekenhuizen in Amsterdam en Londen, graag geziene gast bij praatprogramma’s én keynote speaker op ons ZorgDomein-event.
“Soms moet je even weg zijn om het verschil te zien”, zegt Marcel Levi. Vijf jaar geleden verruilde hij het AMC voor de University College Hospitals in Londen. Sinds dit jaar is hij weer terug in Amsterdam. “Nu ik weer rondloop op mijn polikliniek, interne geneeskunde en hematologie, zie ik dat er veel is veranderd. Ik zie echt veel meer correcte verwijzingen. De juiste patiënt op de juiste plek. Vroeger moesten we patiënten die binnenkwamen vaak eerst nog naar het lab sturen en dat leverde nog wel eens gemopper op. De samenwerking tussen huisarts en specialist is nu veel beter geregeld. Verwijzingen zijn meer gestructureerd, kunnen getrieerd worden. Dat geeft mij voldoening in mijn werk en dat maakt dat ik een stuk efficiënter kan werken. Mensen komen beter voorbereid op de goeie plek en we kunnen direct aan de slag.
Ook het op afstand consulteren van een zorgprofessional is een enorme vooruitgang. Hier heb ik Engeland zelf veel ervaring mee opgedaan. Het is eigenlijk heel simpel: als huisarts kun je vóór dat je een patiënt besluit te verwijzen al even contact hebben met een specialist en deze eenvoudig consulteren. Dat werkt geweldig. De patiënt heeft snel meer zekerheid over het gekozen beleid. De huisarts houdt de zorg in eigen hand. En als specialist zie je alleen de patiënt die écht gezien moeten worden; de rest gaat telefonisch of via de mail. Ik denk dat deze oplossing een enorme vlucht kan nemen en ook de gezondheidszorg weer een stukje flexibeler, goedkoper en voor medewerkers én patiënten plezieriger maakt.”
Er valt nog een wereld te winnen
“Digitalisering heeft echt een logistieke verbeterslag opgeleverd. De eerlijkheid gebiedt wel te zeggen dat de zorg op dit gebied een flinke achterstand moet wegwerken. Je vraagt je soms af: ligt het aan de beroepsgroep of is de zorg echt zo veel ingewikkelder dan het boeken van een vliegticket? En dan zijn de ziekenhuizen nog aan een inhaalrace bezig ten opzichte van de huisarts. Niet voor niets hebben jonge coassistenten het weleens over ‘fossiele dokters’ die typen met twee vingers en een duim op de spatiebalk. Er is veel weerstand tegen het invullen van dossiers, terwijl die heel belangrijk zijn: EPD’s vergemakkelijken niet alleen het leven, maar vergroten ook de veiligheid. Je kunt meteen zien of een patiënt een bepaalde allergie heeft, en dat kan letterlijk van levensbelang zijn. Maar vraag het aan de dokters, en je hoort dat ze vaak niet blij zijn met het systeem.
Hoe komt het dat systemen niet aan hun wensen voldoen? Waarom implementeren ziekenhuizen systemen die op één afdeling wel werken, maar op alle andere niet? De vraag die daaraan vooraf gaat, is deze: wie implementeert die systemen? In veel gevallen schakelt een ziekenhuis daarvoor een technisch handige medewerker in, omdat die zo goed is met pc’s. Maar dat is een denkfout. Je moet het juist overlaten aan een digibeet, die wél het ziekenhuis door en door kent. Dan krijg je een systeem op maat dat andere gebruikers óók begrijpen en waarderen. Een andere veelgehoorde klacht: verpleegkundigen worden gestoord van het bureauwerk, van de formulieren die ze moeten invullen met de valpreventiescore, de delier-score, ga zo maar door. De oplossing is heel simpel: geef ze een iPad en laat ze het gezellig samen met de patiënt invoeren! Zo valt er op het gebied van digitalisering nog een wereld te winnen.”
Digitaal dokteren en griepgolven voorspellen
Bij digitalisering in de zorg denken veel mensen niet zozeer aan logistieke, maar eerder aan medisch-inhoudelijke vooruitgang. Hoe ver staan we met de elektronische dokter? Marcel Levi: “De bekendste is waarschijnlijk Dr. Watson, een AI-beslissysteem van IBM. Hij deed dienst in het Amerikaanse ziekenhuis Memorial Sloan Kettering. Het was allemaal niet heel hightech: IBM had honderdduizend protocollen ingevoerd en op basis daarvan stelde Dr. Watson een diagnose en een behandelplan op. Zo werkt een echte dokterspraktijk natuurlijk niet: vaak hebben patiënten niet één maar meerdere klachten, die ook minder duidelijk zijn. Dr. Watson deed het gedeeltelijk aardig, maar een studie wees uit dat er een afwijking van 31 procent was met het medisch oordeel van een panel van vooraanstaande dokters. Dr. Watson is dus ook niet verder ontwikkeld: never able to match Sherlock, zoals Sir Conan Doyle al schreef. En zo zijn al vele beslis-apps mislukt, omdat ze té veel mensen per ongeluk wel of niet naar het ziekenhuis stuurden.”
Google Flu Trends
“In het verlengde daarvan ligt data-analyse; het bekendste voorbeeld is Google Flu Trends. In Noord-Amerika hield Google bij hoe vaak mensen zochten op het trefwoord ‘flu’, griep dus. Hoe herken je griep, wat doe je tegen griep, enzovoort. Op die manier zou de zoekmachine een griepgolf kunnen voorspellen. Dat werkte een tijdlang goed, maar inmiddels niet meer. Want de kwantiteit van zoekopdrachten is enorm toegenomen, maar de bruikbaarheid is juist gedaald. Toen Oprah Winfrey het boek ‘Liefde in tijden van cholera‘ van Marquez besprak, leek er volgens Google Trends wel een choleraepidemie uitgebroken. Kortom: garbage in, garbage out.”
Precision medicine
“Big Data over medicijngebruik in combinatie met de genen van patiënt zouden leiden tot ‘precision medicine’. Daarover is veel publiciteit geweest; vooral in de VS, maar ook in Nederland. Deels zijn er vorderingen gemaakt, maar ook hier past bescheidenheid. Zelfs de belangrijkste monogenetische aandoeningen zijn vaak onopgelost; dat geldt bijvoorbeeld voor twee van de drie jarenlang bekende aandoeningen die mutaties in de hemoglobine veroorzaken. Laat staan dat we multifactor genetische aandoeningen op korte termijn kunnen oplossen. Dat zeggen de experts zelf ook, bijvoorbeeld de mensen van het project Health RI dat is gestart vanuit een groeifonds: het duurt zeker nog tien jaar voor we resultaat kunnen verwachten.”
Betere zorg door patroonherkenning
Toch kan digitalisering de medische zorg wel degelijk op een hoger plan brengen, zegt Marcel Levi: “Neem bijvoorbeeld de belangrijke vraag bij radiotherapie: van welke kant moet je bestralen, zodat je de tumor wél bestraalt en gezond weefsel zo min mogelijk? Dat is cruciaal in gebieden rond het hart, of hoofd-hals. De computer bekijkt tegenwoordig in een oogwenk één miljoen mogelijkheden en kiest de beste. Niet dat we nu alle radiotherapeuten kunnen ontslaan, maar we kunnen het wel beter en minder mensen.
Computers zijn verder heel goed in patroonherkenning. In Engeland zit dr. Keane, dat is een uitstekend oogarts die AI op een slimme manier heeft ingezet. Hij heeft oogscans laten bestuderen door zelflerende algoritmes van Google, en die zijn inmiddels in staat om correcte diagnoses te stellen voor diabetes retinopathie. Ook bij hersenscans helpt patroonherkenning om veel sneller een goede diagnose te stellen. En nog een leuke toepassing daarvan: een Brits ziekenhuis heeft de opkomst voor de MRI-afspraken ermee verhoogd. Ze analyseerden een tijdlang alle bezoekjes: de patiëntgegevens, het tijdstip, het weer, et cetera. Toen konden ze precies zien welke afspraken voor de MRI-scan een hoog risico op no-show hadden, en die belden ze vooraf nog even na. Kortom: digitalisering is geen utopie. Het belooft de zorg in de toekomst echt veiliger, efficiënter en plezieriger te maken. Maar we moeten wel oppassen voor de hype.”
Terugkijken: live stream 5 oktober 2021
Timing:
- 5:18 – 18:50 | Opening Dick Gorris (CEO ZorgDomein)
- 19:00 – 52:05 | Keynote van hoogleraar en internist Marcel Levi
- 52:45:00 – 01:44:07 | Interactief gesprek over digitale transformatie in de zorg
